Page 33 - Kijk op zijn omgeving

Pagina 31

zou zijn, dat de aangesloten fabrieken bij het bepalen van hun investeringsbeleid, en
georiènteerd zouden zijn over de ekonomische perspektieven van eventuele kombinaties met
buurtfabrieken. Ze zouden dan beter in staat zijn, het juiste beleid te bepalen. De Zuivelbond
zou de nodige gegevens verstrekken en adviezen geven, maar de fabrieken zouden het recht
krijgen te beslissen. Op zich zelf was vaak de concentratie zeer verantwoord, maar ze had tot
gevolg dat tientallen fabrieken leeg kwamen te staan. Voor betrokken bedrijven was dat niet
prettig, ook al werden ze in een groter verband opgenomen, maar het was soms vooral
rampzalig voor de dorpen die in de plaatselijke zuivelindustrie een belangrijke bestaansbron
hadden.
De Friese Cooperatieve Zuivelexport vereniging (Frico) herstelde na de bevrijding zo goed
mogelijk de vooroorlogse relaties. Er werden ook verschillende nieuwe producten in de handel
gebracht. De omzet steeg van 1947 tot 1969 van 6 miljoen tot 55 miljoen per jaar.
De fabrieken die deelgenoot waren leverden de melk aan de frico. Na een uitbreiding kreeg de
fabriek de geautomatiseerde melkontvangst met een kapicieteit van 900 bussen per uur.
Verschillende, producten, wij zouden nu zeggen met toegevoegde waarde, zoals drinkmelk,
karnemelk, yochert, slagroom, chocolademelk en vla's konden worden bereid.
Melk als grondstof, betekende meer dan alleen voor, drinkmelk, boter en kaas. Nieuwe
producten moesten op de markt worden gebracht, en de bereiding daarvan kon alleen maar in
grotere verbanden. De toekomst van de kleine fabrieken werd onhoudbaar, dat betekende een
ingrijpende verandering in de bestaande situatie..
De zuivelfabrieken van Wijnjeterp, Elslo en Olterterp besloten al spoedig zich aan te sluiten bij
Oosterwolde. Damsma directeur van Waskemeer zag ook niet om in de toekomst zelfstandig te
blijven. De omzet was te klein voor modernisering. En meende dat de uit te betalen melkprijs
bij de grotere fabrieken, beter gewaarborgd was. Het bestuur was ook die mening toegedaan,
men zou met de tijd mee moeten. Toen dit op de eerst volgende ledenvergadering aan de orde
werd gesteld, stond men niet te juichen. Op een volgende leden vergadering moest men er nog
maar eens op terugkomen en goed gedocumenteerd. Voor het personeel was dit een hele klap.
Zij hadden altijd met inzet en zorg hun werk gedaan, het was hun fabriek, velen hadden vanaf
de lagere school op de fabriek gewerkt, enkel al veertig jaar, dan zouden ze op een ander
fabriek moeten werken, en misschien met andere methoden.
Ook de boeren van Waskemeer meenden dat het nog wel wat mee zou vallen, de uitbetaalde
melkprijs was niet lager dan die van de omliggende fabrieken, en wat zou dit betekenen voor
de dorpsgemeenschap, dat er zoveel werkgelegenheid zou verloren gaan. Het was een
emotionele aangelegenheid, De boeren van Waskemeer waren tegen sluiting van de fabriek.
De boeren uit Haulerwijk dachten er wat anders over, zij wilden ook graag in de toekomst een
goede melkprijs.
Uiteindelijk viel het besluit . 'De Zuivelfabriek van Waskemeer gaat dicht'. Toen kwam de
vraag bij welke fabriek sluiten wij ons aan. Het bestuur stelde voor Oosterwolde.
Oosterwolde was bereid, het hele personeel mee over te nemen in een gelijkwaardige functie,
dat was voor het bestuur een belangrijke zaak. De boeren uit Haulerwijk stemden hier mee in,
De meerderheid van de boeren uit waskemeer wilden naar Marum, Anne Marinus en
Freerk Vogelzang waren daar de woord voerders van. Een ieder werd vrij gelaten aan welke
fabriek hij zijn melk wilde leveren. Anne Marinus kreeg een plaats in het bestuur van Marum.
In het vervolg kwamen twee melkauto's in het voormalig win gebied van Waskemeer, die van
Oosterwolde en Marum.
Een paar andere moeilijke punten waren o.a,: de wijze waarop het melkgeld in het vervolg
moest worden uitbetaald. 1, Vanaf het begin gebeurde dat ieder week op zaterdag, dan deed de
melkrijder een zakje met daarin het melkgeld aan de bus, geklemd tussen het deksel en de bus.