Page 28 - Kijk op zijn omgeving

Pagina 26

De heer Ruiter was inmiddels benoemd tot direkteur- generaal van landbouw. Dat betekende
niet, dat hij heenging als voorzitter van de Friesche maatschappij; integendeel hij bleef zijn
invloed gebruiken en pleite er voor, dat de maatschappij zich vrijwillig bij de Landstand zou
aansluiten. Zonder succes uiteraard. In november zei Ruiter evenwel dat door de oprichting
van de Landstand het lot van de Friesche maatschappij bezegeld was.
Ook de CBTB en de ABTB verdwenen tot de bevrijding van het landbouworganisatorisch
toneel, dat voorlopig alleen door spelers van nationaal - socialistische gezindheid zou worden
beheerst. Leek de bezetting in het eerste jaar mee te vallen, maar geleidelijk kwamen er meer
maatregelen boeren moesten vee leveren, meer koeien dan de aanwas van jongvee, zodat de
veestapel steeds kleiner werd. Alle granen moesten worden ingeleverd. Grasland moest worden
gescheurd, opdat meer aardappels en granen konden worden verbouwd.
Paarden werden gevorderd, de Duitsers gaven wel een goede prijs, men had er zo weinig aan,
want er was geen paard te koop. Hooi moest worden geleverd, dat moest naar Appelscha
worden gebracht, alles met bestemming Duitsland. Maar er was mee te leven, als de bezetting
voorbij was, en daar rekende een ieder op (uitgezonderd die met de bezetter heulde) zou over
een paar jaar, de veestapel wel weer op pijl zijn.
Maar de bevrijding liet op zich wachten, en de druk werd steeds groter, in het westen van ons
land kwam voedselschaarste.
Ook zij die met de bezetter heulden, de NSBers, zaten niet stil, zij kenden de mensen ze
hadden ook wat openbare functies gekregen, zodoende konden ze de bezetter van informatie
voorzien , waar ze dan ook gebruik van maakten dat versterkte hun positie, en kans op
promotie, dat was wel een groot gevaar.
In september 1942 verried
Auke Broekert, 31 jaar, uitvoerder te Haulerwijk bij de NSB - directeur van het gewestelijke
Arbeidsbureau dat, Jan Douwsma, Bouke J.Visser. Jurjen H. Bergsma, Catrinus H. Bergsma,
Andries E.v.d.Wal, Arend.Vos, en Lammert L.Kuipers wel in aanmerking kwamen voor
tewerkstelling in Duitsland..
In october 1942 schreef hij een brief, waarin hij de namen opgaf van O.J.de Vries. R.J de
Vries., A.v.d, Meij, S.v.d.Laan, W.Bergert, L.Bergert, A.Vrieswijk, S.Vrieswijk, G.Bergsma.
allen te Haulerwijk.
In december 1942 verzond hij een brief aan de secretaresse van de Duitse. z.g.n "Fachberater"
van het Gewestelijke Arbeidsbureau te Heerenveen. De inhoud van deze brief luidt:

"Vertrouwelijk, Hauulerwijk, 22 December 1942.
Kamske Bosma - Frideberg.

Hierbij wil ik graag Uw medewerking in roepen voor een paar ergerlijke gevallen, waarbij ik
dan ook dringend verzoek voor een zoo snel mogelijke uitzending. Ten eerste Fokke Ekhart,
Haulerwijk no. 232, dat heerschap woont alleen met zijn moeder en brengt geen cent in huis,
en besteelt zijn oude moeder ook nog, zodat zij ter onzen gekomen is met het verzoek haar
zoon toch te doen vertrekken naar Duitsland, hopende dat zoo spoedig mogelijk geschiedt.
Dan zijn hier ook nog Arend Ludwig Haulerwijk en RoelofJan de Vries Oebele Jan de Vries,
deze laatste is nu waarschijnlijk bij de aardappelvoorziening, doch dat is een vuil zaakje, de
chef ervan gooit anderen er uit en neemt gereformeerden weer aan, dan behoeven die niet
naar Duitsland begrijpt U? Laatst genoemden zijn ook bonnenhandelaars.
Dit hele stel controleurs hier zijn zwarthandelaren, inlichtingen zijn te bekomen bij de
groepsleider te Haulerwijk P. v.dHeide en de Districtleider voor Friesland J, van Weperen,
alwaar ik een rapport ingediend heb van deze rotsooi die hier heerst. Een radicale
opschoning zou dringend gewenst zijn. Dit heb ik maar even ter Uwer kennis gebracht, opdat
U van 't een en ander op de hoogte kunt stellen. Hopende wanneer de Districtleider geen
veranderingen aanbreng in deze zwart-controleurs, U eens opschoning zal houden.