Page 30 - Kijk op zijn omgeving

Pagina 28

Ook in Haulerwijk werd spontaan gestaakt. Het personeel van de zuivelfabriek Waskemeer
toen nog ( beneden Haulerwijk) had geen werk, want de melkrijders die probeerden melk op te
halen kregen geen schijn van kans. Ze werden aangehouden en gedwongen terug te keren.
Stonden er enkele bussen op de wagen dan werden deze prompt leeggegoten. Ook de bussen
die een enkele boer voor hen gereed zette. Natuurlijk waren er ook boeren die niet meededen
onder anderen de NSB'ers die hun melk wel bij de weg plaatsten, die werden dan ook prompt
leeggegoten. Dat was een gevaarlijke onderneming. Dat gebeurde ook op de Bischop (een
gebied tussen nu Waskemeer en Bakkeveen) waar een NSB boer de melk ook bij de weg zette.
Atze van der Meulen en Johannes Visser gingen er heen en goten de bussen leeg, dat bleef de
bezetter natuurlijk niet onbekend. De daders zouden worden opgehaald maar de vogels waren
gevlogen, bij hun thuis is huiszoeking gedaan. Niet alleen dat men opgepakt kon worden..
De bezetter had het standrecht afgekondigd en bevel gegeven bij alle onlusten onmiddellijk
raak te schieten. De Duitsers en de NSB'ers waren volkomen verrast door de spontane
staking. Dat mochten ze niet over hun kant laten gaan, zij waren baas en dulden geen
tegenstand. Daar hadden ze hun machtsmiddelen ook wel voor, het standrecht was een sterk
middel, ter plaatse enkele neer schieten, dat zou het verzet we breken. Daar deisde de bezetter
dan ook niet voor terug. Fel bijten de Duitsers en hun mede standers van zich af, vele van de
saboterende Nederlanders moeten dit met arrestatie of de dood bekopen.
Een vorm van terreur, en dat is niet het enige voorbeeld hoe wreed de machthebbers te werk
gingen, was in Trimunt waar uit het buurtschap de Haar het welk ligt tussen Frieschepalen en
Marum op de grens van Friesland en Groningen, zestien boeren werden doodgeschoten,
waarvan vier uit een gezin, en nog een aanstaande schoonzoon.
Doordat samenscholingen van meer dan vijf personen verboden waren, vielen er in
verschillende plaatsen nog meer slachtoffers. In Opeinde was het een klein meisje, dat getroffen
werd toen de Duitsers vuurden op mensen, die uit de kerk kwamen.
De Duitse overvalwagens doorkruisten de provincie. Een deel van de stakers zag weinig heil
meer in doorzetten. De vergeldingen zouden steeds wreder worden en er waren al
verschillende slachtoffers gevallen. De felsten wilden nog doorzetten; nu weer aan d slag gaan
zou betekenen, dat de Duitsers zich machtiger dan ooit voelden.
Toch werd ook in illegale kringen geoordeeld, dat de staking beeindigd moest worden.
Langzamerhand ging ieder weer aan het werk. Het was voorjaar. Op het land viel veel te doen
Maar de staking had in de harten van velen een vuur aangewakkerd, dat niet meer gedoofd zou
worden. De haat tegen de bezetter en de wil om hem te weerstaan was bij boer en burger
aangewakkerd.

Veeziekten speelden een rol, vooral het mond en klauwzeer, een besmettelijke ziekte onder het
vee, die lang een ware plaag op veel veehouderij bedrijven is geweest. Van de ziekte moest
aangifte worden gedaan en bij de boerderij moest een plakkaat met het opschrift "Mond en
klauwzeer" worden aangebracht. De klauwen van de koeien waren ontstoken, en de bek zat
vol blaren, de koeien konden slecht eten, ze vermagerden en gaven geen melk meer, ook
stierven er veel aan die ziekte. Het was voor velen een ramp als de ziekte je trof
Een andere ziekte die ook invloed had op de bedrijfsresultaten was de tuberculose, de melk gift
viel in eerste instantie nog wel mee, maar de koeien werden in de loop der jaren wel minder
gezond. En men wist als de melk niet goed gekookt was, slecht was voor de gezondheid.
In 1933 is door middel van de zuivelfabriek met de t.b .c. bestrijding begonnen.
Eerst op vrijwillige basis, maar men zag het nut er wel van in, ieder jaar waren er meer die hun
bedrijf lieten onderzoeken, het vee dat reageerde werd opgeruimd.
Het duurde tot 1948, dat van de 347 onderzochte bedrijven 345 vrij waren, alle reageerders
zijn dat jaar op geruimd.