Page 36 - Kijk op zijn omgeving

Pagina 34

Op 13 october 1881 besloot de raad tot invoering van een vergunningsrecht voor de
kleinhandel in sterke drank en deze op 25 gulden te brengen. Men denkt daarmee de tapperijen
drastisch in te korten.
Er is een plan geweest om Haulerwijk op te nemen in het net van tramwegen.
In 1914 wordt er gesproken over een tramverbinding van Oosterwolde naar Leek via
Fochteloo, Haule en Haulerwijk. Het is echter bij een plan gebleven.
Maar Haulerwijk heeft ondernemingsgeest. In 1919 kopen Albert Koning en Jan Oosting een
automobiel. Bij spoedgevallen kan men b.v. personen vervoeren naar het ziekenhuis, wat
daarvoor met paard en wagen moest gebeuren. Het eerste openbaar vervoer komt in 1923, als
de Haulerwijkster Autobus Maatschappij, de H.AM., wordt opgericht, met zeven
aandeelhouders. Deze begon met een autobus (12 pers) en een chauffeur (Jan Oosting) reed,
iedere werkdag op Groningen behalve 's woensdags, want dan moest de bus worden
schoongemaakt. Kosten vanaf beneden Haulerwijk 2 gulden retour. Dit was een hele
vooruitgang, in Groningen was het dichtstbijzijnde ziekenhuis, voor ziekenbezoek, was je niet
meer uitsluitend aan gewezen op de fiets, je kon nu ook met de bus. Bushaltes waren er niet, je
kon als je aan de weg woonde bij huis instappen, later werd het nog gemakkelijker gemaakt. Je
kon een vlagje van de Maatschappij krijgen, als je met de bus mee moest, stak je dat bij de weg
in de haag, dan stopte de bus, eerder hoefde je ook niet uit huis te komen.
Ik herinner mij nog dat vrouw Meier, en die woonde tegen ons over, zij kon niet fietsen, die
waren er trouwens veel meer, naar Boven Haulerwijk moest het vlagje in de haag plaatste.
Ook Pieter Miedema en zijn broer Goffe begonnen ook vanuit Haulerwijk een autobusdienst
op Groningen. De concurrentie was direct al begonnen.
De prijs werd in 1924 teruggebracht tot 1,50 retour en in 1925 tot 1,- retour.
In 1926 wordt de H.AM. een naamloze vennootschap en heet dan Haulerwijkster Autobus
Onderneming, de HABO. Deze wordt in 1939 overgenomen door de ESA te Marum.

De Haulerwijkster gemeenschap was hecht. Noch uit de moeilijke veenperiode stamt de zgn.
burenplicht, Die buurten kwamen in actie, bij ziekte, overlijden en andere moeilijkheden.
Het is niet altijd even rustig. Veenarbeiders vanuit Jubbega en Hoornsterzwaag trekken naar
Donkerbroek en ook naar Haulerwijk, de rode vlag voorop, om de arbeiders hier ook tot
staking te brengen. Overal breken stakingen uit, onder de arbeiders die in optocht door de
venen trekken, met teksten als o.a. "Brood voor allen".
De staking is niet alleen voor hogere lonen, maar ook vragen de stakende arbeiders, om
afschaffing van de verplichte winkelnering. Men wil vrij zijn om hun winkelwaren te kopen
waar men zelfwil, en niet meer verplicht in de winkels van de veenbazen, welke hoge prijzen
berekenden. Domela Nieuwenhuis, voorman van de socialisten, deed ook hier nog al van zich
spreken. Ook op geestelijk gebied zag het er hier triest uit, kerkelijk was men aangewezen op
de Ned. Herv. Kerken van Haule en Donkerbroek.
In Haulerwijk beschikten de Ned. Hervormde nl. nog niet over een eigen kerkgebouw.
In 1834 ontstond in Haulerwijk, een groep die in een particulier huisje godsdienstoeveningen
ging houden. Waarom men dat deed, is moeilijk na te gaan. Een reden kan de afstand geweest
zijn - de wegen waren vooral in de winter practisch onbegaanbaar -, maar het is ook mogelijk,
dat men bezwaar tegen de leer, die in de Ned. Herv. Kerken van Haule ofDonkerbroek
verkondigd werd.
Intussen vond in die tijd elders in het land o.l.v. Ds. De Cock de zg. ''Afscheiding" plaats.