Page 20 - Kijk op zijn omgeving

Pagina 18

aanvaard worden, zodra de gemeente in de gelegenheid is een nieuwe school en schoolwoning
te bouwen. Op die vergadering neemt men verder de volgende gewichtige besluiten:
a. Aansluiting bij de Coöperatieve Condensfabriek te Leeuwarden.
b. Het t.b.c.- vrij maken van de gehele veestapel.
c.

A.
B.
De tweede helft van de negentiende eeuw, die na een opleving in de landbouw de grote
agrarische crisis, bracht veel veranderingen en ook veel vooruitgang met zich mee.
Geestelijk, kerkelijk en politiek openden zich nieuwe perspektieven. De mens ging in mindere
mate in afzondering leven .Het liberalisme had baanbrekend gewerkt, maar het opkomend
socialisme wilde de bestaande verhoudingen volkomen veranderen en riep de " verworpenen
der aarde" op tot strijd voor gerechtigheid, en menswaardig bestaan voor wat nog de
benedenlaag van het volk was, het beeindigen van de uitbuiting van de bezitloze door de
bezitter.

De honger naar kennis werd in brede lagen van de bevolking groter. Voor de ouderen
waren er ook speciale volksleesboeken, die in populaire stijl veel wetenwaardigs, waarvan een
groot deel betrekking had op de landbouw, brachten.
Deze waren in het algemeen niet te moeilijk om ook door de jeugd te worden gelezen. De
school boekjes werden vaak geschreven in de vorm van gesprekken over de boerderij, het vee,
de akkerbouw en wat verder maar met het boerenleven te maken had. Bij de school lag ook
nog een stuk grond dat bestemd was voor schooltuintjes, de jongens van de hoogste klassen
kregen elk een stukje, de school zorgde voor zaad en bemesting de jongens moesten onder
leiding van meester zaaien en schoon houden.. Deze vormen van voorlichting heeft niet alleen
de kennis, maar ook het begrip van de op groeiende jeugd voor landbouwzaken vermeerderd.
Het gebeurde vaak, dat jongeren, die de ouderen in de boerenbedrijven opvolgden, zonder
meer de bedrijfsmethoden overnamen en niet aan verandering dachten.
Door de komst van de landbouwcursus, kwam hierin verandering, door de lessen gebeurde het
dat de jongeren gingen twijfelen aan de onfeilbaarheid van het voorgeslacht.
Zij stelden zich meer open voor het gebruik van kunstmest, en middelen tot
productieverhoging. Zo heeft dit landbouw onderwijs in een heel eenvoudige wijze, aan de
ontwikkeling van de landbouw kunnen bijdragen.
Mijn oom Wietse Duursma geboren in 1880 heeft ook een dergelijke cursus gevolgd, de vol
geschreven schriften zijn nog in het bezit van de kinderen.
Dag en streek bladen werden meer en meer gelezen. Er waren ongeschoolden, die in hun jeugd
weinig anders dan lezen en een beetje rekenen hadden geleerd, die zich in hun vrije uren bogen
over lijvige boeken. Men verdiepte zich in breder kringen in de vragen over godsdienst en
eeuwigheid.
Mijn vader geboren in 1885 vertelde, dat hij ook alleen 's winters naar school was geweest, en
door het lezen , van boeken en kranten had hij zijn kennis vermeerderd.
Het schijnt dat bij de winter als de school weer begint, het niet altijd rustig toeging, vader
vertelde, dat bij de aanvang van de lessen, meester liet zingen.

Ps. 79 vers 1.
Getrouwe God, de heid'nen zijn gekomen.
Zij hebben stout uw erfdeel ingenomen: