De "Bovenschool" bij de draai. (Vroeger was dit een draaibaar bruggetje behoeve van de scheepvaart. Red) Een Christelijk Nationaal School. Het grootste deel van de schoolbevolking was Gereformeerd. Er was immers ook nog een school voor C.V.O.? Toch hadden we ook nog kinderen uit Hervormde gezinnen en verder uit Gereformeerden (Vrijgemaakt), uit Baptisten en ook uit buitenkerkelijke gezinnen.

Ik kwam per 1 april 1960. Het was in de Lijdenstijd. De kinderen leerden iedere week thuis een psalmversje. Inderdaad een psalmversje.

De eerste of tweede week gaf ik een gezangvers op om te leren. Psalmversjes voor Goede Vrijdag en Pasen vond ik zo moeilijk. Dezelfde avond, nadat ik het lied had opgegeven, een telefoontje van verontruste ouders.

Wat ik nu toch deed!! Dat was niet volgens afspraak, enz. enz. Met bestuurslid Koops (de smid) ben ik naar die ouders geweest. Het bleek al gauw, dat ze Gereformeerd_Vrijgemaakt waren en zij hadden bezwaar tegen het thuis laten leren van een gezangversje. Ik mocht ze wel in school met de kinderen zingen. Dat was voor hen geen punt. Het was voor mij de eerste keer, dat ik in aanraking kwam met vrijgemaakten. In mijn geboortedorp en in de beide plaatsen, waar ik onderwijzer was geweest, waren geen vrijgemaakten. Het was van mij geen boze opzet, maar onkunde.

Dat werd begrepen en de contacten nadien zijn altijd goed geweest.

- o -

De eerste morgen, het eerste uur. De Bijbelles is afgelopen. Gerrit staat op.

"Wat ga je doen Gerrit?"

"Nei de tûn".

"WAT zeg je?".

"Ik mag altijd in meester zijn tuin werken".

"Misschien straks, maar we gaan eerst maar eens rekenen".

Zo te zien maakte de nieuwe meester niet zo'n beste beurt bij Gerrit.

- o -

April 1960.

Onze school had als één van de eerste gebouwen van Haulerwijk waterleiding. Stel je er niet teveel van voor! Zegge en schrijve: één buitenkraan. Maar voor de jeugd was het iets geweldigs.

L. had die morgen een verschrikkelijke dorst.

"Meester, mag ik wat drinken?"

"Nee, L. dat kan in de pauze wel".

Even later ging de vinger weer omhoog.

"Meester, mag ik ......"

"Nee, L. dat kan straks wel".

Kennelijk had L. thuis geklaagd over de halsstarrige houding van de meester. s'Middags werd er geklopt. Een oudere broer van L. stond in de deuropening.

"Hwerom mei ús L. net drinke?"

"Ik heb nu geen tijd om dat uit te leggen. Ik heb les en ik heb graag dat je weggaat".

De deur werd niet al te zacht dicht gedaan. Achteraf hoor je de hele toedracht. De broer had na de middagpauze het verhaal van L. en de weigering van die nieuwe meester aan z'n collega verteld. Deze had gezegd: "Dat lijkt nergens op. Ik zou dat niet nemen. Weet je wat? We rijden straks langs de school. Dan stoppen we even en dan ga jij die meester maar eens even vertellen, hoe je erover denkt".

Zo gezegd, zo gedaan. Zodra de broer van L. in de school was, sprong z'n collega uit de auto en ging achter de voordeur staan luisteren. Hij schijnt er veel plezier aan beleefd te hebben.

- o -

Eén van de eerste zondagen was het prachtig weer. In Balk, onze woonplaats, gingen we vaak een eindje fietsen met onze zoon Ulbert voorop.

We wilden in Haulerwijk deze traditie voortzetten. Over de draai _ bij de familie Slofstra links af _ langs de familie Berga en Mevr. Akker en dan langs het voetbalveld naar Het Blauwe Bos.

"Meester, u mag wel een beetje voorzichtig zijn. Niet iedereen kan het waarderen als het hoofd van de school 's zondags een eindje gaat fietsen met vrouw en zoon".

Ja, zo was dat nog in 1960. Het hoorde nog bij die tijd. Net als bv. het schaatsen op zondag. Wel op schaatsen naar de kerk en uit de kerk naar huis. Dat was geoorloofd. Maar daarna werden de schaatsen opgeborgen. Zo hoorde dat toen. Ik moet zeggen, dat we nooit zijn aangesproken over dat fietsen.

- o -

Ja, die kachels.

Ké Plazier (als ze nog leefde) en mevr. Spoelman zouden er samen een boek over kunnen schrijven. (En ik zou er vast ook wel een hoofdstuk aan toe kunnen voegen.)

Kolenkachels. Iedere morgen die dingen leeg klauwen. Bij iedere kachel lagen al de aanmaakturven en er stond een gevulde kolenkit.

Dat werd de middag/avond van tevoren allemaal klaar gezet na het schoonmaken van de school. Kachel leeg, turf erin, petroleum erop, lucifer erbij.

Doet hij het? Een klein beetje cokes erbij. De cokes begint te gloeien. Nog wat erbij. En als het vuur er goed in zat, dan de kachel gevuld en weer een volle kit erbij zetten voor overdag. En o wee, als het mistig weer was. Dan was er geen trek. Lokaal vol rook of de kachel uit.

Als ik me goed herinner was Ké al 65 toen ik kwam. Ze woonde met haar broer tegenover Wolter de Vries. Als het glad was 's winters, moest ze toch dat eind naar school lopen. Ze heeft verschillende reizen gemaakt in het pikkedonker, op kousevoeten.

Op geregelde tijden lag er een enorme krop andijvie of een andere groente bij ons bij de achterdeur. Dat had Ké daar dan neergelegd. Ze was een vrouw van weinig woorden en stille daden.

- o -

De eerste twee jaar hadden we met de hoogste klassen nog een "ouderwetse" schoolreis. Met de bus erop uit. Zo gingen we ook eens naar de forellenkwekerij bij Vaassen. Als je daar aankwam, kwam er iemand de forellen wat voeren. Wat een beweging in het water!!

Dan is het natuurlijk een geweldige uitdaging om te proberen een forel te vangen. Pieter lag ook op z'n knieën bij de rand van de vijver. Hij tuurde in het water, zijn hand boven water klaar op de eerste de beste forel te verschalken. Plotseling schoot Pieter zijn arm uit ...... en de hele Pieter dook erachteraan, tussen de forellen.

De vrouw van de beheerder heeft Pieter's bovenkleren te drogen gehangen en wij hebben in het dorp nieuwe onderkleren voor hem gekocht.

- o -

In 1962 gingen we voor 't eerst kamperen. Op de fiets naar het Vakantiecentrum van Jaap Mulder in Sondel. Ruim 60 km. Haulerwijk _ Waskemeer _ Bontebok _ Jubbega a.d. Vaart _ Heerenveen _ Oudehaske _ St. Nicolaasga _ Sloten _ Sondel.

De "staf" bestond uit vier personen. Het vrouwelijk deel werd geleverd door de families Akker en v.d. Meulen, het mannelijk deel bestond uit Yle v.d. Meulen en de baas "himself".

Heel belangrijk voor ons was, dat de bagage altijd werd gebracht en gehaald. Dat deel werd verzorgd door H. Miedema. Kamperen moet je leren. Ook de leiding.

Het eerste jaar. We arriveren in Sondel na ruim 60 km. fietsen. Wat denk je dan? Die liggen straks uitgeteld op bed. Hebben wij ook even rust. Vergeet het maar. Ze hebben amper hun bagage naar de slaapzaal gebracht en de bedden opgemaakt, of; "Meester, waar is de bal? We willen voetballen".

Na het avondeten een fikse wandeling gemaakt. Nu willen ze het dan wel geloven. Mooi niet! Rond één uur is het zo'n beetje stil. Drie uur. De staf schrikt wakker, springt het bed uit, in pyjama naar de slaapkamer_deur; de gang, de hele bunker is grijs van het stof. Een kussengevecht is in volle gang. Toen zijn er wel een paar onparlementaire woorden gevallen.

- o -

We hebben ook een jaar gehad, dat we een avondwandeling zouden maken en dat Jaap Mulder kwam vragen: "Wil jij de school uit Zwagerveen ook meenemen? Jij kent de omgeving". "Prima".

In twee groepen liepen we het vakantiecentrum uit. Of het nu door de duisternis kwam, weet ik niet, maar we waren nog niet bij het bos of beide groepen liepen door elkaar.

En toen we de jeugd 's avonds in bed hadden! Schitterende verhalen!!!

Wij stonden voor de bunker. De kinderen wisten het niet.

"Zeg, wie vond jij het mooist?"

"Ik vond die van ...... wel mooi"

"Nou ik niet. Weetje, die ......."

Albert de Haan en ...... hadden, toen we weer een week thuis waren, al bezoek van twee meisjes uit Zwagerveen.

Wist u, dat Yle v.d. Meulen een kei was in het bakken en braden? Karbonaden en gehaktballen, nergens zo fijn. Als we tijdens onze fietstochten door Gaasterland langs een slagerswinkel kwamen, was er vast één van de stafleden, die plotseling niet verder kon. Zij/hij dook de winkel in.

s'Avonds werden dan de karbonaden of de gehaktballen door Yle van der Meulen in de keuken van het vakantiecentrum klaargemaakt. En lekker, dat het was!!!!!!!

- o -

Een briefje.

"Daar ik ziek in bed lig van de dokter ............ kon G. niet op school komen".

Toen ik dat las, heb ik toch wel even de dokter gebeld. Een dokter is ervoor om mensen beter te maken!! Ja toch??

- o -

Nog iets uit de begintijd. De collecte voor het Rode Kruis. Ik had o.a. de Meidoornlaan.

"Is er volk?"

"Ja?"

"De collecte voor het Rode Kruis. Wilt u iets geven?"

"Hwa binne jou?"

"Ik bin de nije meester fan de Bovenskoalle".

"Kom der even yn. Wij moatte even praete. Us bern hawwe ek op dy skoalle west".

Ja, dan waag je het niet om te zeggen: "Ik moet verder".

Het bleek dan al gauw, dat deze mensen vaak niet kerkelijk aangesloten waren.

De bovenschool was voor hen de dichtstbijzijnde school.

- o -

In onze tijd ( April 1960 t/m Oktober 1966 ) stonden er drie lagere scholen in Haulerwijk. De Openbare L.S. bij de brug aan de Oosterwoldseweg, waar de heer Seefat hoofd was, de school voor C.V.O. aan de Leeksterweg met de heer Wijnholt aan het roer en onze school aan de Norgerweg.

De heer Wijnholt en ik spraken wel eens over een fusie tussen onze scholen. We hebben dat ook eens, elk bij zijn eigen bestuur, op tafel gelegd. Ons schoolbestuur zei: "Wij zouden dat heel graag willen, maar ........ leeft nog, als hij naar de ledenvergadering komt en het woord "Fusie" staat op de agenda, dan wordt het een heel onverkwikkelijke vergadering".

Het bestuur aan de Leeksterweg zei: "Wij zouden ......" Inderdaad, precies hetzelfde. Alleen op de puntjes stond een andere naam ingevuld.

Die beide mensen hadden n.l. uit de tijd van de oprichting van de school aan de Leeksterweg nog "een appeltje met elkaar te schillen". Er was toch een school voor Christelijk Nationaal Schoolonderwijs! Waarom moest er dan nog een school voor C.V.O. naast? Na ons vertrek zijn beide scholen toch nog vrij spoedig gefuseerd.

Reden?

Als er een viermansschool staat, dan stuur je je kinderen toch niet naar een tweemansschool?

- o -

Als een kalenderjaar voorbij was, moest de jaarrekening van de school en vereniging worden opgemaakt. In mijn tijd was het de gewoonte, dat deze klus geklaard werd door de penningmeester en het hoofd van de Bovenschool.

Penningmeester was toen B.W. de Vries van de Rabo_bank. Alles werd toen nog HAND_geschreven en HOOFD_geteld. Dan had je zo'n lange, lange rij getallen geteld. Voor de controle nog eens natellen.

DRIE cent verschil.

Wat hebben we vaak kwartieren, halve_uren, ja soms hele uren gezocht, om een verschil van minder dan 5ct. boven water te krijgen.

- o -

Toen ik aan de "Bovenschool" werd benoemd, was dit een driemansschool.

"Ja, 't is inderdaad een oud gebouw. Maar de nieuwe school komt eraan", zei het bestuur. Hij heeft er zeven jaar over gedaan, voor hij in Haulerwijk arriveerde. Ik was per 1 november 1966 benoemd in Hoogeveen. Op 1 november 1966 ging de spa in de grond voor de nieuwe school. En toch was het een goede tijd. Juf Viersen stond in de klas 1 en 2, meester Blom in 3 en 4 en zelf had ik klas 5 en 6.

Ik was nog maar kort in Haulerwijk, toen meester Blom op een keer zei: "Ik denk erover om te solliciteren. Ik vind, dat ik er wat vreemd tussen zit. Een jonge juf en een jong hoofd". Ik heb hem toen gevraagd nog even te blijven. "Geef mij eerst de kans me wat in te werken". Meester Blom heeft me die kans ruimschoots gegeven. Daar was ik hem erg dankbaar voor.

Meester Bruggink is als afgezwaaid marineman bij ons gekomen. Hun huwelijk hebben we gevierd in Lichtenvoorde. Joop Plas was toen ook al bij ons. Zijn komst was een gevolg van de uitbreiding van de school. Wij gingen van 3 naar 4 leerkrachten.

Achter de school kwam een 4e (nood)lokaal. De laatste fruitbomen, die herinnerden aan de eens zo bloeiende boomgaard van meester Pilon moesten het loodje leggen.

Juf Rozema was onderwijzeres in de Wilp, voor zij naar Haulerwijk kwam. Vervanging en uitbreiding van leerkrachten viel in die jaren niet mee. We hadden heel weinig sollicitatiebrieven. Ook toen we een opvolgster voor juf Viersen zochten. Zegge en schrijve één brief.

En dan nog wel van een onderwijzeres van ruim 50 jaar. Dat stemde niet hoopvol. "Maar laten we toch maar eens kijken. We moeten toch weer een juf hebben" Ja, zo gingen we naar De Wilp.

Wat een geluk, dat we gegaan zijn!!!! Zo zie je maar! Vooroordelen........

- o -

Winter. 1962 of 1963.

Grietje en Tietje zitten bij juf Rozema in de klas 1 of 2. Ze komen 's morgens tegen half negen de school binnen, samen met broer Jan. Het zijn net sneeuwpoppen.

De witte jas gaat uit, de laarzen worden uitgetrokken. Ik zie ze nog in de gang staan. "Kom mar famkes, gau de sokken út. Dy hingje wy by de kachel".

Ook dát was juf Rozema

- o -

Eind januari 196?

Juf Rozema is jarig. De familie woonde toen op Allardsoog. Het was goed winter.

Het had flink gesneeuwd en ..... hard gewaaid. Overal hoge sneeuwduinen langs de weg. Zó hoog, dat iemand in de auto de historische woorden sprak: "Kijk, er staan lantaarns op de sneeuw".

Het was de straatverlichting.

- o -

Bron: Mst. Hofstra.